ЭРНЕСТ ХЕМИНГУЭЙ
(1899–1961)
Эрнест Миллер Хемингуэй – америкалық жазушы, журналист. 1899 жылы 21 шілде күні АҚШ-тың Иллинойс штаты, Оук-Парк қаласында дүниеге келген. Екінші дүниежүзілік соғыстан кейін 1954 жылы жазылған «Шал мен теңіз» повесі үшін Нобель сыйлығының лауреаты атағын алды.
Ол дәрігер отбасында туған. Эрнесттiң келешекте әлем таныған жазушы болуына әкесi тiкелей әсер еттi. Бала күнiнен оны кiтап оқуға, табиғатты сүюге, аңшылыққа, балық аулауға баулыған да әкесi едi. Араға көп жыл салып, бала Хемингуэй кiшкентай күнiнде алған әсерлерiн өз шығармаларына арқау еттi. Эрнест спорт десе, iшер асын жерге қоятын, әсiресе ол бокс пен футболдың жанкүйерi ғана болып қоймай, спорттың осы түрiн өзi де жетiк игере бiлдi.
Мектеп қабырғасында жүрiп оқушылар газетiн шығаруы Э. Хемингуэйдiң әдебиетке барар алғашқы баспалдағы iспеттi едi. Мектеп газетiндегi «Байшыкештердiң өмiрiнен» атты мақаласы оны Оук-Паркке танымал еттi. Алғашқы әңгiмелерi «Тарихи орын» деп аталатын мектеп журналында 1916 жылы жарық көрдi. Осы жылдың жазында Эрнест ата-анасының қарсылығына қарамастан, достарымен саяхатқа кетедi. Солтүстiк Мичиганда өткiзген сол саяхатынан ол үйiне үлкен әсермен оралады. Кейiнiрек Э. Хемингуэй осы сапары жөнiнде көптеген әңгiмелер жазды.
Жазушының алғашқы кітабы «Біздің дәуірде» деген атпен 1925 жылы жарық көрді. Хемингуэй ХХ ғасырдың 30-жылдары «Бұқа мүйізі», «Фрэнсис Макомбердің қысқа бақыты», «Килиманджаро қары» т.б. туындыларын және қоғамдағы әлеуметтік қайшылықтарды сынға алатын «Бар мен жоқ» романын жазды. Испан дәуірі жазушы шығармашылығының өрлеу кезеңі болды. Бұл тұста оның көптеген очерктері, репортаждары, «Бесінші колонна» пьесасы, «Қоңырау кімге соғылады?» романы жарық көрді.
1926 жылы жарық көрген «Фиеста» әңгiмесi Эрнест Хемингуэйдiң жұлдызды дүниесi болды. 1920 жылдары Франция мен Испанияда өмiр сүрген жастардың «тамырынан ажырауы» туралы көркем суреттелген бұл шығарма жазушының оқырманын арттырды.
1927 жылы оның «Сүрбойдақтар», ал 1933 жылы «Жеңiмпаз құр қол қайтты» деген әңгiмелер жинағы шықты. Осы кiтаптары Хемингуэйдi қысқа әңгiмелердiң үздiк шеберi атандырды. Ал жазушының 1929 жылы шыққан «Қош бол, қару!» романы Э. Хемингуэйдi бүкiл әлемге танытты. Жазушы 1961 жылы 2 шілдеде ауыр науқастан қайтыс болды.
КӨРКЕМ АУДАРМА – әдеби шығарманың бір тілден екінші тілге аударылған нұсқасы, көркем әдеби шығармашылықтың бір саласы. Шығыста орта ғасырлардан бастап қазақ әдебиетінде бұрыннан белгілі сюжетті арқау ете отырып шығарма жазу дәстүрі болған. Оларды бүгінгі дәуірде қалыптасқан мағынада аударма деуге келмейді. Олар кейде еркін аударма деп саналғанмен, шынында төлтума шығарма сипатына ие болған. Шынайы аударма қалайда түпнұсқаға сәйкес болуы шарт. Көркем аударма түпнұсқаға мағынасы қаншалық жақын келетініне орай дәлме-дәл аударма, еркін аударма, сәйкес аударма деп ажыратылады. Көркем аудармада әдеби шығарма бастан-аяқ сөзбе-сөз тәржімаланбайды, сөздердің мағынасын, көркемдік қуатын, бейнелік әсерін неғұрлым толық жеткізу мақсат етіледі.