ОТАН ОТБАСЫНАН БАСТАЛАДЫ
1. Отан туралы қандай өлең, мақал-мәтел білесің?
2. «Отан» сөзін қалай түсінесің?
3. Бұл ұғымды қандай сөзбен алмастыруға болады?
1-тапсырма. Мәтінді тыңда.
2-тапсырма. Мәтіннің мазмұнына сәйкес келетін жетекші сұрақты тауып, негізгі ойды анықта.
Мәтінде не туралы айтылады?
• қазақтың ұлан-байтақ кең даласы туралы;
• балалық шақ туралы;
• әркімнің өз Отаны болатыны туралы.
3-тапсырма. Мәтінді оқы. Мазмұнын түсіндіріп айт.
Отан сүйер ұлан бол!
Мен немере сүйіп отырған адаммын. Балаларды өте жақсы көремін. Сол балалардың, бүлдіршін-балдырғандардың бақытты болашағы үшін сұрапыл соғыста ер азабын мейлінше көрген адаммын.
Мен де адаммын жаралған сүйек, еттен,
Арым бар, намысым бар жан тербеткен.
Қазақтың қарапайым бір ұлымын,
Жанымды арым үшін құрбан еткен.
Балаларыма, немере, шөберелеріме айтар жалғыз тілегім: Елді сүйер ұлан болыңдар! Өз халқыңа лайықты азамат болып өсіңдер!
(Б. Момышұлы)
4-тапсырма. Мәтіндегі өлең мазмұнының мағынасын түсіндір.
5-тапсырма. Суретке қарап мәтін құра. Негізгі және қосымша ақпарат арқылы көтерілген мәселені нақтылау сұрақтарын дайында.
6-тапсырма. Мәтінді оқып, өз ойыңды дәйектеп айт.
Ынтымақты отбасы
(Өсиет әңгіме)
Өткен замандарда бір үлкен отбасы өмір сүріпті. Отбасындағы адамдар саны өте көп екен, олар бір қауым ел болып бірге тұрыпты. Бұл отбасының өзара татулықта өмір сүруі елді таңғалдырады. Оларда ұрыс-керіс, дау-жанжал деген атымен болмайды екен. Бірде бұл отбасы жайлы патшаның құлағына да жетеді. Патша естігенін анықтау үшін, сол ауылға келеді.
Ауыл тап-таза, барлығы да жеткілікті, тыныштық пен береке қонған. Патшаның көңілі толып, ерекше бір шаттыққа бөленеді. Сыйластығы жарасқан ынтымақты отбасында қариялардың орны төрде, уайым-қайғысыз, балалары бақытты, мәз-мейрам екен. Бұған патша таң-тамаша болады. Отбасының қалайша бақытты, тату-тәтті өмір сүруінің мәнісін білгісі келеді.
Ауыл ақсақалына келіп, отбасындағы татулық пен бірлікке қалай жеткендерін айтуын өтінеді. Қарт үнсіз ғана жүз рет «сүйіспеншілік», жүз рет «кешірім», жүз рет «бірлік» деп қағазға мұқият жазып шығады.
Үш сөзді оқыған патша таңғалып:
– Бәрі осы ғана ма?– деп сұрайды.
– Иә. Барлық ынтымақты отбасылар тек осы қасиеттерден құралады, – деді де, сәл ойланып «шыдамдылық» деген сөзді қосып қойды.
7-тапсырма. Сөйлемді екпін түрлеріне сай оқы. Жұбыңмен талқыла.
Әке – отбасының басшысы, оның мүшелерінің тірегі, асырап сақтаушысы, қамқоршысы.
8-тапсырма. Өз отбасыңдағы аға, әпке немесе өзіңнен кіші бауырыңа мінездеме жаз. Ол үшін оның бойындағы ең жақсы қасиеттерді тізіп шық. Содан кейін оның жетістіктерін қос.
9-тапсырма. Өзіңнің мектеп өміріндегі жетістіктерің немесе кейбір кемшіліктерің жайлы отбасы мүшелерімен бірге талқылауға дағдыланғансың ба? Білім, тәлім-тәрбие туралы мақал-мәтелдерді қолданып, топтық жұмыста ата-әже, ата-ана, аға-бауыр болып рөлдік ойынмен осы мәселені талқылаңдар.
10-тапсырма. Кестені пайдалана отырып, «Шығу парағын» толтыр.
