5 класс информатика 2.5 каз

2.5. Растрлық және векторлық суреттерді салыстыру

Нені үйренесіңдер? • Растрлық және векторлық графиканың артықшылықтарымен кемшіліктерін бағалауды.

Тірек сөздер Бағалау – Оценивать – Аssess
Артықшылығы – Преимущества – Benefits
Кемшілігі – Недостатки – Shortcomings
Растрлық графика – Растровая графика – Raster graphics
Векторная графика – Векторлық графика – Vector graphics

Компьютерде графикалық ақпараттарды растрлық және векторлық графика түрінде беруге болады. Растрлық редакторды көбінде векторлық редактормен қарама-қарсы қояды. Екі редакторды бағалап көрейік.

Растрлық және векторлық графиканың кемшіліктері мен артықшылықтарын бағалап көріңдер. 2.5.1 және 2.5.2-суреттерге қарап, айырмашылықтарын анықтаңдар.

2.5.1-сурет. Растрлық сурет 2.5.2-сурет. Векторлық сурет

Растрлық графикалық ақпарат – бұл экранда бейнелерді шығару кезінде әрбір пиксельдің түсі туралы берілетін мәлімет. Растрлық графикалық редакторлар растрлық форматтағы деректермен графикалық файлдарды қалыптастырады.

Растрлық графиканы қарастырамыз. Күрделі бейнелерді салу кезінде растрлық графиканы қолданған тиімді. Мұндай файл векторлық файлмен салыстырғанда көлемі өте аз болады. Растрлық графиканың көмегімен өте жоғары дәрежедегі сапалы фотобейнелерді алуға болады. Пиксельдер көлемі аз болған жағдайда да растрлық бейне сапасы фотосуреттерден кем болмайды. Растрлық суреттер принтерде оңай басылады. Растрлық бейнелерді құру принципі графикалық бейнелерді цифрлауға негізделген. Сканер, графикалық планшет, цифрлық фотоаппарат және бейнекамералар көмегімен оны компьютерде сақтауға болады. Растрлық бейне файлында әрбір бейнепиксельдің түсі туралы ақпарат биттер комбинациясы түрінде сақталады. Бейненің өте қарапайым түрі тек екі түсте (ақ және қара) беріледі. Әрбір бейнепиксельге жадтың бір биті – 21 сәйкес келеді. Егер бейнепиксельдің түсі екі битпен анықталса, онда ол төрт мүмкін комбинациялар түсінен 22 немесе 4 түстен тұрады. Жадтың төрт биті 16 (24) түсті кодтауға мүмкіндік береді. Жадтың 8 биті – 28 немесе 256 түсті, 24 бит – 224 немесе 16 777 216 түрлі түс реңктерінен тұрады. Қарапайым растрлық бейнелер жадтан өте аз көлем алады. Сапалы фотосуреттер бірнеше он немесе жүз килобайтты талап етеді.

Егер графикалық тордың өлшемі 1240х1024 болса, онда растрлық бейнелерді сақтауға қажетті жадтың көлемін есептеп көріңдер. Пайдаланылатын түстер саны – 16 777 216 (224). Пайдаланылған түстер саны қанша битті құрайды?

Растрлық бейнелердің өлшемін үлкейту барысында оның сапасы төмендейді. Растрлық бейнелерді трансформациялау, оны бұрмалауға әкеледі.
Қолдану салалары:
– фотосуреттерді өңдеу, бояп келтіру (ретуштау);
– фотомонтаж жасау;
– фотомонтажды өңдеу.
Векторлық графикалық ақпарат – бұл суреттерден құрастырылған графикалық объектілер сипаттамасы.
Векторлық графикалық редакторлар векторлық форматтағы деректер мен графикалық файлдарды қалыптастырады.
Векторлық графиканың артықшылықтары мен кемшіліктерін қарастырайық. Векторлық графиканың негізгі элементі – оның геометриялық объектісі болып табылады. Қарапайым графикалық бейнелерді сипаттау кезінде векторлық файлдар өте аз көлем алады. Векторлық бейнелерді барынша үлкейтсек те, ол оның сапасына әсер етпейді. Векторлық бейнелерді трансформациялау кезінде бейне бұрмаланбайды. Векторлық бейнелердің сапасы компьютердің аппараттық конфигурациясына тәуелді емес. Компьютер мүмкіндігіне байланысты монитор экранындағы бейне айқын бейнеленетін болады. Бұл – векторлық бейнелердің артықшылықтары. Сонымен бірге векторлық бейнелердің кемшіліктері де бар. Векторлық форматта күрделі фотосуреттер құру мүмкін емес. Күрделі бейнелердің сапасы растрлық бейнелермен салыстырғанда анағұрлым төмен. Файлдар жадтан өте көп көлем алады. Растрлық және векторлық графиканың мүмкіндіктері бірін-бірі толықтырып отырады. Мысалы, растрлық редактордың соңғы нұсқалары (Photoshop, GIMP) пайдаланушыға векторлық
құралдарды – өзгермелі қисық сызықтарды ұсынады. Өз кезегінде векторлық редакторлар бояу құю түрінде растрлық
эффектілерді жүзеге асырады.

Қарапайым графикалық бейнелерді қандай форматта сақтаған дұрыс? Растрлық па әлде векторлық форматта ма? Жауаптарыңды негіздеңдер.

Векторлық редакторлар логотиптерді, диаграммаларды, күрделі геометриялық суреттерді, мультипликациялық бейнелерді, блок-сызбаларды, техникалық бейнелерді және т.б. құру үшін қолданылады (2.5.3-сурет).

2.5.3-сурет. Векторлық редакторларды қолдану

Векторлық графиканың элементтерін, түзу және ирек сызықтардың параметрлерін редакциялау кезінде векторлық формат бейнелерді қиял арқылы түрлендіртіп өңдеуге мүмкіндік береді. Олардың элементтерін ауыстыруға, өлшемдерін, формасы мен түстерін өзгертуге болады. Бұл оларды визуалды түрде түрлендіру сапасына әсер етпейді. Бейненің сапасын өзгертпей, масштабын өзгертуге, бұруға және созуға болады. Үшөлшемді бейнені имитациялауды растрлық графикадан гөрі векторлық графикада орындаған тиімді.

Білу және түсіну

1. Растрлық графиканың принципі неден тұрады? Тірек сөздерді орыс және ағылшын тілдерінде айтыңдар.
2. Растрлық графика фотосуреттің сапасын қалай тиімді ұсына алады?
3. Растрлық бейнелерді сақтау үшін неге жадтың үлкен көлемі талап етіледі?
4. Масштабтау кезінде растрлық бейне неге бұрмаланады?
5. Неліктен векторлық бейнелер сапасын жоғалтпай масштабталады?
6. Растрлық және векторлық программаларда бейне үзінділерін бөліп алу әрекетінің орындалуын салыстырыңдар.
7. Қандай жағдайда суретті салу кезінде растрлық немесе векторлық редакторды таңдау жүргізіледі?
8. 2.5.1-кестені толтырыңдар: «Векторлық және растрлық графиканың ерекшеліктері».

2.5.1-кесте

Қолдану. Талдау

9. 2.5.4-суретте растрлық және векторлық графикалардың өзара айырмашылықтары туралы ақпарат берілген. Ойланып, жауап беріңдер:
1) Қай редакторда бейнелер анық боялып тұр?
2) Графиканың әртүрлі болуы қажет деп ойлайсыңдар ма?
3) Растрлық және векторлық графикалар бірдей қолданылатын редакторлар бар ма? Ақпараттарды Интернеттегі ақпаратты іздеу жүйесі арқылы табыңдар.

2.5.4-сурет. Векторлық және растрлық графикалардың бір-бірінен айырмашылықтары

Жинақтау. Бағалау

10. «Растрлық және векторлық графикаға салыстырмалы сипаттама» шағын зерттеу жүргізіңдер (2.5.2-кесте). Ақпаратты негіздей отырып, кестенің бос жолдарын толтырыңдар. Кестені толтырғаннан кейін салыстыру критерийлері бойынша бағалаңдар.

2.5.5-кесте

Заманауи әлемдегі графикалық дизайн

Қазіргі кезде графикалық дизайнер мамандығы өте көп сұранысқа ие. Дизайнер – бұл өндіріс саласының немесе өнімнің эстетикалық сапасын қамтамасыз ететін дизайн саласындағы маман. Дизайнерлер мынадай түрге бөлінеді:
– киім;
– графикалық (фирмалық таңбалар, өнімдік орамдар және графика);
– компью
– ландшафтық;
– фотодизайн;
– арт-дизайн және т.б.
Графикалық дизайнердің жұмысы шығармашылықпен, логикамен байланысты, өйткені ол бір уақытта бірнеше күрделі және маңызды міндеттерді шешеді. Дизайнердің негізгі жұмыс дағдылары:
– кескіндеме, сызу, бояу, композиция және т.б.
– графикалық редактормен жұмыс істеуді меңгеру;
– графикалық редакторлардың көмегімен сурет салу, қолмен сурет салу;
– 3D графика мен 3D модельдеу программаларын білу.

Электрондық тапсырмалар