Табиғат және адамның
шаруашылық қызметі
СЕН
Есіңе түсір!
Өткен сабақта біз Қазақстандағы экономикалық қызметтің түрлерімен танысып, облысымыздағы кәсіпорындардың немен айналысатындығы туралы білдік.
Өткен сабақта біз Қазақстандағы экономикалық қызметтің түрлерімен танысып, облысымыздағы кәсіпорындардың немен айналысатындығы туралы білдік. «Қазақстандағы ауылшаруашылығы» картасын (17-бет) тағы да мұқият қарап шығып, мына сұрақтарға жауап бер:
● Қазақстанның қай облыстары күріш, мақта, бау-бақша өнімдерін өсірумен айналысады?
● Ауылшаруашылығындағы күріш, мақта, бау-бақша өнімін өсірумен Қазақстанның басқа облыстары неге айналыспайды?
● Картадан ет-сүт өнімдерін өндіретін малшаруашылығы бар аймақтарды тауып, анықта. Адам атқаратын шаруашылық қызметтің климатқа тәуелділігі туралы қорытынды жаса.
Сұрақтар мен тапсырмалар
Бақылау,
зерттеу
Қазақстанның таулы аймақтарында не себепті дәнді дақылдар өсірілмейді? Қандай өсімдіктердің дәнді дақылдар деп аталатынын қосымша ақпарат көздерінен тауып оқы.
Қазақстандағы ауылшаруашылығы
Өсімдікшаруашылығы – адамның шаруашылық қызметінің бір түрі.
Қазақстанда қоңыржай климаттық белдеуге тән дәнді дақылдардың барлық түрлері өседі. Біздің жеріміздегі негізгі өсетін дәнді дақыл – бидай. Сырдария, Іле өзендерінің төменгі бөліктеріндегі суармалы жерлер мен Қаратал алқа- бында күріш өсіріледі. Өсімдікшаруашылығы – адамның шаруашылық қызметінің бір түрі.
Бидай
Күріш
Тары
Жүгері
Қазақстанның солтүстігі мен орталығы, шығысы және солтүстік-батыс бөліктерінің жекелеген аймақтарындағы табиғат жағдайлары тек бидай, сұлы, арпа тәрізді дәнді дақылдар ғана емес, сонымен қатар көгөністер мен бау-бақша өнімдерін өсіруге де қолайлы. Еліміздің оңтүстігі мен оңтүстік-шығысында мақта және қант қызылшасы өсіріледі. Сонымен бірге бұл аумақтарда бау-бақша және жүзімшаруашылығы дамыған.
Біздің еліміздегі ауылшаруашылығы жерлерінің төрттен үш бөлігін жайылымдық аумақтар алып жатыр. Сондықтан малшаруашылығы еліміздің дәстүрлі әрі жетекші салаларының бірі болып саналады.
Малшаруашылығының басты саласы – қойшаруашылығы. Ол әсіресе республикамыздың оңтүстігі, батысы мен шығысында жақсы дамыған.
Оның себебін түсіндір.
Шығыс Қазақстанда қылшық жүнді қой тұқымы өсіріледі. Қаракөл қойын көбейту де көзделген. Солтүстікте мүйізді ірі қара өсіру, оңтүстік аудандарда түйешаруашылығы, Кенді Алтай тауларында бұғышаруашылығы жолға қойылған.
Қаракөл қойлары
Еділбай қой тұқымы
Бұғылар
«Қазақстандағы ауылшаруашылығы» картасымен (17-бет) таныс. Малшаруашылығы қандай салаларға бөлінетінін анықта.
Сыныптасыңмен бірлесе отырып, мәтінге жеңіл және күрделі сұрақтар құраңдар. Сұрақтарды көрші жұпқа қойыңдар.
Жұппен жұмыс істей отырып, «Қазақстан Республикасындағы адамдардың шаруашылық қызметі» фотоальбомын құрастырыңдар. Жұмыстарыңды таныстыру барысында картаны пайдаланып, шаруашылық түрінің табиғи жағдайларға тәуелділігін дәлелдеңдер.
