Асыл сөз
1. Түсініп оқы. Өз сөзіңмен әңгімеле.
Бала кезімде әжеммен қонаққа жиі баратынмын. Бір ғажабы, қай үйге қонаққа барсам да, ылғи құлақ жейтінмін.
– Әже, – дедім бір күні шыдай алмай, – маған неге құлақ ұстата береді?
Әжем маған мейірлене қарап, былай деді:
– Ата-бабаңның дәстүрі солай. Үлкендердің жас балаға құлақ беретін себебі: жақсы сөзге құлағы түрік болсын. Айтқанды тыңдап өссін дегені.
«Наурыз: Жаңғырған салт-дәстүрлер» кітабынан
2. Мәтінді пайдаланып, түсіндіріп көр.
Су анасы – бұлақ,
Сөз анасы – құлақ,
Жол анасы – тұяқ.
Сырым шешен
3. Өлеңді тыңда.
Асыл сөз
Атам менің әманда
Әдепті жан бол деген.
Асыл сөзі санамда –
Жасы үлкенге жол берем.
Алдын орап кісінің
Кесіп өтпей көлденең,
Ізетімен кішінің
Сәлемдесіп, қол берем,
Атам менің әманда
Кішіпейіл бол деген.
Асыл сөзі санамда –
Мақтанбауды жөн көрем.
Өзімді мен өзгеден
Санамаймын жоғары.
Әуес боп жел сөзбенен
Көргенім жоқ мен әлі.
Атам менің әманда
Әділетті бол деген.
Асыл сөзі санамда –
Жүрем әділ жолменен.
Қалдыратын ұятқа
Жалған сөзге төзбеймін.
Жеткізетін мұратқа
Тек шындықты көздеймін.
Дейтін атам әманда
Мейірімділік – борышың.
Қадірлі қарт адамға
Берем ылғи қол ұшын.
Орындаймын табанда
Тілегінің бәрін де.
Кейде ауырып қалғанда,
Әкеп берем дәрі де.
Атам менің әманда
Бол дейтұғын тілалғыш.
Асыл сөзі санамда –
Алып жүрмін кіл алғыс.
Үлкеннің де, кішінің
Айтқан тілін аламын.
Істеп бәрін ісінің,
Көңілдерін табамын.
Абдырахман Асылбек
Орфографиялық Сөздік
ата ақылы
асыл сөз
ата сөзі
нақыл сөз
4. Семантикалық картаны толтыр.
5. Атаның ақылын тыңдап, оны сен қалай орындайсың? Өлең сөзімен жауап бер.
6. Көркем ойға сәйкес келетін өлеңді бөліктерге бөліп, әр бөлікке ат қойыңдар. Атауды нақыл сөз түрінде ұсыныңдар.