Менің жасанды ортадағы қауіпсіздігім
СЕН:
Есіңе түсір!
Адам не себепті тағамсыз өмір сүре алмайды? Себебін түсіндір. Біздің дастарқанымыздағы нан және басқа да азық-түлік өнімдері қайдан пайда болады? Оны кімдер өсіреді?
Осыдан бірнеше жыл бұрын ғана ауыл тұрғындары ұжымшарлар мен кеңшарларда еңбек еткен. Ондай ұжымдық шаруашылықтарда адамдар дәнді дақылдар мен көгөністерді бірлесіп өсіріп, бірлесіп мал баққан. Жер телімдері мен техника құралдары ұжымшарға немесе кеңшарға қарасты болған. Астықтың бір бөлігі мемлекетке өткізілетін.
Қазір ауылда жеке шаруашылықтар
– фермалар пайда болды. Ферманың қожайыны – фермер. Оның қарамағында жер телімі, техника мен ірі қара малдар болады. Қан-дай малдарды бағып, қандай дақылдарды өсіруді фермердің өзі шешеді. Өз өнімін өзі жұмсайды. Ол астықтың көп бөлігін сатады да, қалғанын өзіне қалдырады. Фермер өз жерінде және өзі үшін ең- бек ететіндіктен күш-қайратынаямай жұмыс істейді.
Ұжымшардағы еңбек
Фермерлік шаруашылықтағы
картоп жинау жұмыстары
Жұптық жұмыс
Өз жұбыңмен бірге мына сұрақтарды талқыла:
– Фермер қандай жұмыс істейді?
– Фермердің бойында қандай білім және қабілеттер болуы керек?
– Жұмыс барысында оған қандай мәшинелер көмектеседі?
– Мысалы, сен көгөніс өсірумен айналысатын фермерсің делік.
Сен картоптан, қант қызылшасы мен сәбізден мол өнім алдың. Алған өніміңді сақтап, дұрыс пайдалану үшін сен не істейсің?
Сызбаға қарап, ауылшаруашылығы қандай салаларға бөлінетінін айтып бер. Әр саланың еңбеккерлері немен айналысады?
Сұхбат, талқылау
Топтық жұмыс
Топқа бөлініп, берілген тапсырмаларды орындаңдар.
– «Қазақстанның табиғи аймақтары» картасы бойынша өздерің тұратын жердің қандай аймаққа жататынын (далалы жерде, жартылай шөлейт немесе шөлде) анықтаңдар.
– Сендер тұратын аумақтағы табиғат жағдайы ауыл тұрғындарының қандай шаруашылықпен айналысуына қолайлы? Ол үшін мына мәселелерді анықтаңдар:
• жер бедерінің ерекшелігі (сендер жазықты немесе таулы аймақта тұрасыңдар ма?);
• климат жағдайы, жауын-шашын жиі жауа ма?
• жақын маңда су көздері – өзен немесе көл бар ма?
Қорытынды жасаңдар:
– Сендер тұратын аумақта ауылшаруашылығының қандай салалары жақсы дамыған және неліктен?
– Өнім алу үшін табиғи жағдайлардың кейбірін өзгертуге бола ма?
Шығармашылық жұмыс
Мынадай сұрақтар бойынша постер құрастырыңдар:
– Сендердің өлкелеріңде қандай мәдени дақылдар өсі- ріледі?
– Төрт түліктің қандай түрлері бар деп айта аласыңдар?
Өсімдікшаруашылығының бір саласын таңдап ал. Қосымша ресурстарды (ғаламтор, өлкетану әдебиетін) пайдалана отырып, сол туралы айтып бер.
