Өлең құрастырып, каллиграмма
жасаймын
Сөйлемдегі сөздердің байланысы
20. Әңгімені мәнерлеп оқы.
Бейбіт бақша ішінің балшығын бейберекет шашып, қопарып ойнап жүр еді, өтіп бара жатқан бір қария:
– Әй, балам, Жерді мұнша неге қорлайсың? Қайта қадірлеп күтпеймісің, ол сені асыраушы анаң ғой,– деді.
Балшықты анаң дегеніне аң-таң болған Бейбіт:
– Менің анам үйде, аты – Зейнеп, – деді.
Бейбіт үйге келді. Анасы баласының үсті-басын көріп кейіді. Тамағын ішіп, көңілі жайланған соң Бейбіттің есіне қарияның айтқаны түсті.
– Апа, – деді ол, – мана бір шал маған жерді босқа қопарма, ол да сенің анаң деді, ол не дегені?
– Сен не дедің? – деп сұрады Зейнеп.
– Менің анам үйде дедім.
– Балам-ай, неге осынша кір, балшық болып келгеніңді енді білдім. Ол кісі саған дұрыс айтқан. Жер – бәріміздің анамыз. Онсыз тіршілік жоқ.
Қайыржан Сәрсекеев
• Мәтіннің мазмұнын айт.
• Мәтінге ат қой.
• Неліктен «Жер – біздің анамыз» деді деп ойлайсың?
• Қарамен жазылған сөйлемдегі сөздердің байланысын тауып көр.
Сөйлемдегі сөздер бір-бірімен байланыста болады. Олардың байланысын сұрақ қойып білеміз.
21. Мақалды көшіріп жаз.
Диқаншы жерін мақтайды,
Балықшы көлін мақтайды.
• Сөйлемдегі сөздердің байланысын тап.
Ү л г і : – Диқаншы не істейді?
– Диқаншы мақтайды.
– Несін мақтайды?
– Жерін мақтайды.
22. Көп нүктенің орнына тиісті сөздерді қойып, өлең құрастыр.
Тырс-тырс!
Жаңбыр көп жауады,
… тамады.
Тырс-тырс!
… қағады,
… ағады.
Тырс-тырс!
… ауаны,
… көп жауады.
Ермек Өтетілеу
• Қарамен жазылған сөйлемдегі сөздердің байланысын тап.
• Осы өлең мазмұны бойынша Асан төмендегідей каллиграмма жасады.
• Сен де каллиграмма жасап көр.
23. Өлеңді мәнерлеп оқы.
Аңсаған қыс келді,
Жауды көп ақша қар.
Өзгеше түске енді
Жайқалған бақшалар.
Төсі де даланың
Жұп-жұмсақ ақ мамық.
Аңсаған қыс келді,
Аяз боп жанары.
Ақындар жыр еткен,
Таң қылған бар жанды.
Ғажайып қыс неткен,
Мол сепкен маржанды!
Т. Шаханов
• Өлең не туралы? Оған ат қой.
• Өлеңдегі қысты бейнелейтін сөздерді тап.
• Тапқан сөздеріңді пайдаланып, өзің өлең құрастыр.
• Құрастырған өлеңіңнен каллиграмма жаса.
24. Жұмбақты көркемдеп жаз. Шешуін тап.
Аспаннан ақ ұлпа борады,
Қырқаны сейсепке орады.
• Қарамен жазылған сөйлемдегі сөздердің байланысын сызбамен көрсет.
25. Берілген сөздердің ішінен табиғатқа қатысты сөздерді тап.
• Тапқан сөздеріңнің қайсысы мына сызбадағы сөздерге сәйкес келетінін анықта.
• Өзіңе ұнаған сөздерді қатыстырып сөйлем құра.
26. Мақалды оқып, жатқа жаз.
Ағын су арнасын табады.
• Сөйлемдегі сөздердің байланысын сызбамен көрсет.
• Мақалдың мазмұнын түсіндір.
27. Өлеңнің ұйқасын тап.
Аяз қысып,
Өрнек …
Терезеңді торлайды.
Қарға омбығып,
Бет …
Сырғанап жастар …
Кейде ұлып,
Кейде …
Ұйтқып боран соғады.
Шеген Ахметов
К е р е к т і с ө з д е р : сызып, домбығып, ойнайды, ысқырып.