Табиғатты аялайық!
1-тапсырма. Сыныпта талқылау.
• Берілген суреттердегі оқушылардың іс-әрекетін қалай бағалар едің (дұрыс, бұрыс, жақсы, жаман)?
• Өзіңді осы оқушылардың орнына қойып көр. Мұндай
жағдайда сен не істер едің?
• Оқушылардың іс-әрекеттеріне қарай суреттерді жұппен біріктір.
• Өмірде жақсыдан үйренетін, жаманнан жиренетін қандай мысалдар келтірер едің?
Байқайсың ба, өмірдің бәрі қарама-қайшылықтан тұрады: күн – түн, ақ – қара, жақсылық – жамандық, жаз – қыс. Қарама-қайшылық музыкада да кездеседі. Мысалы, көңілді – мұңды, тез – жай, форте – пиано.
2-тапсырма. Музыка тыңдау және талдау.
Жүгіріп шықтым белеске
(қазақтың халық әні)
Аққу көлден ұшады шаңырқанып, ай-хой,
Естіген жұрт әнімді таңырқаған, хәләулім-ай.
Ойын-тойда азырақ өлең айтып,
Көтерейік көңілді жабырқаған, хәләулім-ай.
Қайырмасы:
Жүгіріп шықтым белеске,
Белес жақын емес пе?!
Осы отырған отырыс
Бір ғанибет емес пе-ай?!
Ән шығады ақынның айқайынан, а-хау,
Күн көрінер сұлудың маңдайынан, халәулім-ай.
Қайда жүрсең жақсының жаттығы жоқ, а-хау,
Балдан тәтті сөз тамған таңдайымнан, хәләулім-ай.
Қайырмасы:
• «Жүгіріп шықтым белеске » халық әнінің әуенін тыңда.
• Ән әуені саған қандай көңіл күй сыйлады (қуанышты, мұңды, көңілді, көңілсіз)?
• «Жүгіріп шықтым белеске» халық әні қанша музыкалық бөлімнен тұрады (шумақ, қайырма, шумақ-қайырма)?
• Бейнежазбадан «Жүгіріп шықтым белеске» халық әнінің толық нұсқасын тыңда, алған әсеріңмен бөліс.
3-тапсырма. Ән үйрену.
• «Жүгіріп шықтым белеске» қазақтың халық әнінің қайырмасын үйрен .
• Әнді көңілді, қуанышты күйде орында.
• Өзіңе таныс көңілді күйде орындалатын әндеріңді есіңе түсір.
• Берілген әндер қандай көңіл күйде (көңілді-мұңды) орындалады?
«Кемпірқосақ»
«Көңілді саяхат»
«Болайықшы осындай»
«Кел, билейік!»
Қуанышты көңіл күй сыйлайтын музыканы мажор деп атайды. Мажор – көңілді, қуанышты деген мағынаны білдіреді. «Жүгіріп шықтым белеске» қазақтың халық әні мажорлы ладта жазылған. Лад деген іміз дыбыстардың өзара үйлесімділігі (келісімділігі, жарасымдылығы).
4-тапсырма. Орындау және импровизациялау.
Ән сайыс
(ойын)
Жүгіріп шықтым белеске ,
Белес жақын емес пе ?!
Осы отырған отырыс
Бір ғанибет емес пе-ай!
Ойынның шарты. Екі топқа бөлініңдер. Әр топ өзінің дирижёрін сайлайды. Дирижёр өз тобының ән тармақтарының контрасты (қатты – ақырын, жай – тез) орындалуын қадағалайды.
1-ойын (қатты-ақырын)
• 1-топ – әннің бірінші, үшінші тармағын қатты дауыстап (forte) орындайды.
• 2-топ – әннің екінші, төртінші тармағын ақырын (piano) орындайды.
2-ойын (тез-жай)
• 1-топ – әннің бірінші, үшінші тармағын жылдам орындайды.
• 2-топ – әннің екінші, төртінші тармағын баяу орындайды.
5-тапсырма. Таныстыру және бағалау.
• Топтық орындауларды салыстыр, бағала.