Ән, жыр әлемі – болашақта
1-тапсырма. Ойтолғау.
Болашақ арманнан басталады. Сенің де арманың бар шығар. Кез келген өнер адамдары өз туындыларын болашақта да орындалса деп армандаған. Сен бақыттысың! Өйткені сен ата-бабалар арманы орындалуының куәгерісің.
Халқымыздың ежелден келе жатқан жауһар туындыларының бірі – «Қыз Жібек» жыры қазір де жыршылардың орындауынан түскен жоқ. Сонымен бірге жырға кинофильм түсіріліп, сахналық, опералық қойылымдар көрсетіліп жатыр.
2-тапсырма. Талқылау.
«Қыз Жібек» жыры
(жырдан, кинодан, операдан үзінділер)
«Қыз Жібек » жырынан (Төлегеннің қыз көшін іздеуі), «Қыз Жібек» көркем фильмінен, Е.Брусиловскийдің «Қыз Жібек» операсынан үзінділер тыңда.
• Саған «Қыз Жібек » жырының қай нұсқасы ұнады? (жыршы орындауы, көркем фильм, классикалық нұсқа – операдағы ария).
• «Қыз Жібек » көркем фильмі мен опера арасында қандай ортақ тұстары бар? Ойыңды айт.
Е. Брусиловский операда Жібек бейнесін ашуда лейт-тема ретінде Үкілі Ыбырайдың «Гәкку» әнін қолданған. Үшінші сыныптағы опера жанры жөнінде білетініңді есіңе түсір.
3-тапсырма. Әнді тыңдау және талдау.
Гәкку
Әні мен өлеңін жазған: Ыбырай Сандыбайұлы
• Бейнебаяннан Үкілі Ыбырайдың «Гәкку» әнінің екі нұсқасын тыңда. Әннің әуенін есіңе сақта.
• Әндер орындалуы жағынан қандай эстрадалық стильге жақын? (поп, рок).
• Орындалған әннің үш нұсқасының қайсысы саған ұнады? Неліктен?
Вокалды рок музыканың аспаптық рок музыкадан айырмашылығы – мұнда міндетті түрде вокал (дауыс), ән мәтіні болады.
4-тапсырма. Әнді үйрену.
Ақсиса
Әні мен өлеңін жазған: Жаяу Мұса
1.Ақ сиса, қызыл сиса, сиса-сиса,
Қалмайды кімдер жаяу зорлық қылса.
Шорманның Мұстафасы атымды алып,
Атандым сол себепті «Жаяу Мұса».
2. Жаныма батқандықтан ашынамын,
Мен неге жаяумын деп басыламын?
Малым жоқ Шорман айдап алатұғын,
Қылығын Мұстафаның паш қыламын!
Ән әуені мен мәтінінен ақын бойындағы қандай көңіл күйді байқайсың?
• Әнді үйрен және музыкадағы көңіл күйге байланысты орында.
Жаяу Мұса (1835–1929) қазіргі Павлодар облысының Баянауыл жерінде дүниеге келген. Мұса 7-8 жасында хат таниды. Ол домбырада, сырнайда (гармоньда), скрипкада қазақ, татар, орыс әндерін орындап, өнер көрсеткен. Әнші, ақынның атақты «Ақсиса», «Хаулау» т.б. әндері елге кең танымал.
5-тапсырма. Шығармашылық жұмыс.
«Мен сыншымын»
(сайыстық ойын)
Шарты. Екі топқа бөлініңдер. Әр топ өздерінің ортақ пікірін білдіретін көшбасшылар сайлайды.
Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әнінің түрлі нұсқада орындалуын бейнебаяннан тыңда, стильдерін анықта (әнші Р. Стамғазиев, симфониялық оркестр сүйемелдеуіндегі әншілертобы, «Дос-Мұқасан» ансамблі).
Әр топ өзіне ұнаған ән нұсқасын таңдайды, неліктен таңдағанын айтады және бірін-бірі бағалайды.
6-тапсырма. Бағалау.
Екі топ көш басшыларына баға береді.